Jak przyspieszyć komputer? Sposoby na optymalizację sprzętu i systemu
Podstawowe sposoby optymalizacji komputera z Windowsem
W tej części tekstu zaprezentujemy Ci najprostsze sposoby na przyspieszenie komputera działającego pod kontrolą systemu operacyjnego Windows. Możesz zastosować wszystkie po kolei lub tylko wybrane.
Sprawdź programy
Wejdź po kolei w Panel Sterowania -> Programy -> Programy i funkcje i zobacz listę wszystkich aplikacji, jakie masz na swoim komputerze. Zweryfikuj ją i zastanów się, których nie używasz. Usuń je z systemu – kliknij prawym przyciskiem myszy na nazwę danego programu i wybierz opcję Odinstaluj. Poczekaj, aż zostanie odinstalowany i przejdź do kolejnego lub zrestartuj komputer, aby wprowadzić zmiany.
Tutaj zalecamy jednak dużą ostrożność, ponieważ w zakładce Programy i funkcje znajdziesz także te, których w ogóle nie skojarzysz, bo nie są zainstalowane przez Ciebie. Owszem, mogą to być wirusy i PUA (Potentially Unwanted Applications, czyli niechciane oprogramowanie), ale również pakiety sterowników i aplikacje umożliwiające obsługę komputera (np. touchpada lub urządzeń peryferyjnych). Zazwyczaj są wyraźnie oznaczone nazwą producenta danego urządzenia, ale jeśli nie masz pewności, sprawdź najpierw w internecie, co to jest lub zwróć się do autoryzowanego serwisu.
Sprawdź procesy i usługi
Kolejna kwestia to działające procesy. Wciśnij klawisze CTRL+ALT+DEL i otwórz Menedżera zadań. Kliknij na Więcej szczegółów, wybierz zakładkę Procesy i zobacz, które usługi są w tej chwili aktywne na Twoim komputerze. W zakładce Usługi sprawdzisz także, które są już wyłączone lub je wyłączysz. Tutaj również zalecamy ostrożność – jeśli nie masz całkowitej pewności, za co odpowiada dana usługa, lepiej jej nie wyłączaj.
Przeskanuj komputer
Jeśli system spowolnił nagle, choć do tej pory działał szybko i sprawnie, być może przyczyną jest wirus lub niechciane oprogramowanie. Najłatwiej je znaleźć, skanując komputer za pomocą programu do zwalczania wirusów i zagrożeń pokroju spyware, malware czy ransomware. Zalicza się do nich złośliwe oprogramowanie szpiegujące czy przejmujące kontrolę nad komputer lub blokującego doń dostęp. Możesz także skorzystać z wbudowanego w system Windows Defendera (jeśli jest aktywny, wykrywa zagrożenia na bieżąco).
Czasami warto jednak przeskanować system. Jeśli antywirus nic nie wykrył, zainstaluj Adw Cleaner lub skorzystaj z przenośnej wersji Glary Utilities i również za ich pomocą przeskanuj komputer. W tym momencie może się okazać, że przypadkowo w Twoim systemie pojawiło się niechciane oprogramowanie. Najprawdopodobniej działa w tle. Dlatego go nie widzisz, a ono tymczasem korzysta sobie z zasobów i spowalnia pozostałe procesy.
Często zmiany są widoczne. Najczęściej na pulpicie czy też w Menu Start pojawiają się nowe, nieznane ikony, inna wyszukiwarka zamiast domyślnej lub zmienia się strona główna w przeglądarce internetowej. To podwójnie niebezpieczne. Podmieniona wyszukiwarka potrafi wyświetlać zafałszowane wyniki wyszukiwania i prowadzić do kolejnych zainfekowanych stron. Zdarza się również, że na Twoim komputerze przeglądarka zaczyna otwierać się sama i pokazywać w otwartych kartach lub oknach reklamy.
Skąd się bierze niechciane oprogramowanie i toolbary (dodatki do przeglądarek) na Twoim komputerze? Są dwie możliwości: przypadkowa instalacja w wyniku wejścia na zawirusowaną stronę i kliknięcia w cokolwiek. Inna opcja to zainstalowanie ich wraz z bezpiecznym oprogramowaniem. Warto zatem dokładnie czytać umowy licencyjne w trakcie instalacji.
Zwracaj uwagę na wszelkie dodatkowe okienka z zaznaczeniami. Odznaczaj chęć instalacji dodatkowego oprogramowania, wyszukiwarek i toolbarów. Nie wszystkie tego typu dodatki szkodzą. Często są po prostu mało użyteczne i niepotrzebnie zajmują miejsce na dysku.
Wyłącz zbędne programy w Autostarcie
Najłatwiej będzie sprawdzić, które programy mają w swoich opcjach zaznaczone Uruchamiaj przy starcie systemu. Na pewno kojarzysz aplikacje, które włączają się zaraz po zalogowaniu. Jednak to, że ich wtedy nie widzisz, nie oznacza, że nie istnieją. Dla pewności otwórz odpowiedni folder. Znajdziesz go, korzystając z tej ścieżki dostępu:
C:\Users\nazwa.użytkownika\AppData\Roaming\Microsoft\Windows\Start Menu\Programs\Startup
Wklej ją w pasek wyszukiwania w Eksploratorze plików. W miejscu nazwa.użytkownika wpisz nazwę swojego komputera. Jeśli nie wiesz, jak brzmi, najprawdopodobniej jest to admin lub administrator. Możesz to również sprawdzić, klikając prawym przyciskiem myszy na Ten komputer i wybierając opcję Właściwości lub wpisując w pole Wyszukaj w systemie Windows polecenie msconfig i klikając w zakładkę Uruchamianie. Wyłączenie zbędnych aplikacji w tle może przyspieszyć działanie komputera.
Zmień domyślny plan zarządzania energią
Domyślnym planem jest Zrównoważony, który zapewnia dłuższą pracę baterii, ale niestety – mniejszą wydajność komputera. Jeśli używasz go tylko w domu i masz dostęp do źródła zasilania, ustaw plan Wysoka wydajność. Natychmiast zauważysz poprawę.
Aby wprowadzić zmiany w systemie operacyjnym Windows 10, kliknij na ikonę lupy na pasku zadań i wpisz Panel Sterowania. Następnie wybierz Sprzęt i dźwięk i kliknij na Wybierz plan zasilania, który znajduje się pod Opcje zasilania. W tym miejscu możesz wybrać między planem Zrównoważony a Wysoka wydajność sekwencji zadań.
Ogranicz efekty specjalne
System operacyjny oferuje sporo efektów wizualnych, które poprawiają jego stronę wizualną. Jest też druga strona medalu: mają one niebagatelny wpływ na obciążenie, a co za tym idzie – działanie komputera. Są one domyślnie aktywowane. Wyłączenie nawet tylko wybranych efektów może przyspieszyć działanie systemu na słabszych komputerach. W wyglądzie i animacjach możesz nie zobaczyć różnicy, a wydajność poprawi się wyraźnie.
Jak wyłączyć efekty? Kliknij na lupę i wyszukaj System. Powinna pojawić się zakładka Informacje – po prawej stronie znajdziesz Zaawansowane ustawienia systemu. W opcji Zaawansowane będzie dostępna sekcja Wydajność, w której wybierz Ustawienia. W zakładce Efekty wizualne zaznacz Niestandardowe i możesz wyłączyć wszystkie efekty albo te, które wydadzą Ci się zbędne. Możesz również zaznaczyć Dopasuj dla uzyskania najlepszej wydajności, by system automatycznie zrezygnował z wybranych efektów, by poprawić swoje działanie.
Zrób porządki na dysku
Wolne działanie komputera to często objaw zbyt dużej ilości plików na dysku. Dobrze, jeśli masz na nim chociaż 10% wolnego miejsca (w przypadku dysku o pojemności 1 TB będzie to 100 GB). Jeśli masz mniej, uporządkuj pliki – przede wszystkim usuń niepotrzebne.
W pierwszej kolejności sprawdź folder Pobrane, w którym najczęściej znajdziesz największą ilość plików, których już nie używasz. Jeśli wciąż masz za mało wolnej przestrzeni, skorzystaj z dysku zewnętrznego. Zgraj na niego najważniejsze dokumenty oraz te zajmujące najwięcej miejsca. Możesz w tym celu użyć również chmury, np. OneDrive, która wchodzi w skład zestawu oprogramowania Microsoft Office, czy Dysku Google (Google Drive).
Zobacz pakiety biurowe w x-kom
Defragmentacja
W trakcie porządkowania dysku warto go również poddać defragmentacji lub optymalizacji. Ta straszna nazwa oznacza jedynie uporządkowanie plików, które zostały niepotrzebnie podzielone. Opcję tę znajdziesz w Eksploratorze plików i zakładce Narzędzia dysków, gdy zaznaczysz wybrany dysk. Pojawi się tam opcja Optymalizuj (dla SSD) lub Defragmentuj (dla HDD).
Defragmentacja jest dość czasochłonnym procesem. W jej trakcie możesz pracować, ale komputer może działać wolniej, a sam proces potrwa dłużej. Lepiej więc zostawić go w spokoju. Defragmentację warto robić co 2-3 miesiące. Przy czym dotyczy ona jedynie dysków twardych.
Dyski SSD nie wymagają defragmentacji i, co więcej, nie jest ona zalecana. Proces ten mocno i niepotrzebnie je obciąży. Może też skrócić ich żywotność. System operacyjny Windows 10 automatycznie przeprowadza raz na jakiś czas optymalizację nośników półprzewodnikowych, nie musisz więc się tym przejmować.
Jeśli chcesz sprawdzić, kiedy został wykonany ostatni raz ten proces, albo nie polegać na zaplanowanych przez system optymalizacjach, udaj się do opisanej wcześniej zakładki Narzędzia dysków i stosownej dla SSD opcji, gdzie pojawi się możliwość kliknięcia na Optymalizuj.
Oczyść wentylatory
Często główną przyczyną spadku wydajności jest po prostu nadmierne przegrzewanie się komputera. Zazwyczaj wywołuje je niedrożność otworów wentylacyjnych oraz wentylatora. Nieskuteczna wentylacja powoduje wzrost temperatury urządzenia. To sprawia, że procesor i pozostałe komponenty ograniczają swoją wydajność w celu schłodzenia. W skrajnych przypadkach komputer nagrzewa się do tak wysokich temperatur, że potrafi być niestabilny lub nawet się wyłączyć.
Warto raz na jakiś czas odkręcić obudowę, dostać się do wentylatora i oczyścić go. Dobrze się tutaj sprawdzi sprężone powietrze, za pomocą którego „wydmuchasz” kurz z podzespołów. Czasami potrzebna jest także wymiana pasty termoprzewodzącej na procesorze lub karcie graficznej. Możesz się tym zająć samodzielnie lub oddać komputer do serwisu.
Jak skutecznie schłodzić komputer? Jak dbać latem o temperatury?
Sprawdź podzespoły
Często przyczyną spadku wydajności są niedobrane podzespoły: za mały i/lub zbyt wolny dysk twardy albo nieodpowiedni zasilacz, powodujący skoki napięcia. Niewielka przestrzeń dysku szybko się zapełnia. Brak wolnego miejsca spowalnia komputer – więcej przeczytasz o tym w sekcji Zrób porządki na dysku. Zbyt niskie napięcie może sprawiać, że urządzenie działa wolniej, bo musi oszczędzać energię.
Jeśli potrzebujesz nowego zasilacza lub dysku, zorientuj się najpierw dokładnie, jaki model jest kompatybilny z Twoim komputerem. Możesz też po prostu spisać sobie, jaki model komputera posiadasz i poprosić nas o doradztwo.
Użyj programów porządkujących
Na rynku istnieje wiele programów, które „sprzątają komputer”. Wspominamy o nich na końcu, ponieważ najlepiej skorzystać z nich dopiero po zastosowaniu poprzednich metod. Oczyszczają rejestr z pozostałości po odinstalowanych aplikacjach i usuniętych plikach. Dzięki temu komputer może znowu szybko działać. Nawet, jeśli wcześniejsze porady już poskutkowały, warto skorzystać z tej opcji i zrobić porządek nie tylko na dysku, ale także w rejestrze.
Możesz do tego użyć aplikacji pokroju CCleaner albo wbudowanego w system operacyjny Windows narzędzia Oczyszczanie dysku. Wystarczy kliknąć na ikonę lupy na pasku zadań, wpisując nazwę aplikacji. Możesz tam oczyścić pliki systemowe, zaznaczając właściwie lub zostawić te, które wybrał za nas system.
Jeśli komputer działa dobrze lub masz nośnik SSD, raczej nie przyspieszy to działania systemu. Co najwyżej zwolni nieco przestrzeni dyskowej. Przed procesem oczyszczania zostaniesz poinformowany o wadze zbędnych plików.
Zaawansowane metody optymalizacji systemu
Tutaj znajdziesz nieco bardziej zaawansowane sposoby na optymalizację komputera.
Wyłącz używanie pliku wymiany
Tę opcję warto zastosować, jeśli Twój komputer dysponuje dużą ilością RAM-u. W takim przypadku plik wymiany (służący do przechowywania danych, gdy brakuje na nie miejsca w pamięci RAM) nie jest aż tak bardzo potrzebny. Znajdziesz tę opcję, klikając kolejno na: Ten Komputer (prawym przyciskiem myszy) -> Właściwości -> Zaawansowane ustawienia systemu -> Wydajność -> Ustawienia. Tam kliknij Zmień w sekcji Pamięć wirtualna na karcie Zaawansowane. Usuń zaznaczenie z opcji Automatycznie zarządzaj rozmiarem pliku stronicowania dla wszystkich dysków.
W tym momencie masz dwie opcje – możesz całkowicie zrezygnować z pliku wymiany, wybierając Bez pliku stronicowania -> Ustaw. Możesz także zmniejszyć jego maksymalny rozmiar. W takim przypadku zaznacz opcję Rozmiar niestandardowy i uzupełnij pola Rozmiar początkowy i Rozmiar maksymalny. Wartość wpisana w oba pola powinna być taka sama i wynosić ok. 1,5-2 razy tyle, co pojemność zainstalowanej pamięci operacyjnej. Dla komputera z 4 GB RAM-u będzie to ok. 6-8 GB.
Skonfiguruj indeksowanie plików
Indeksowanie plików służy przede wszystkim temu, aby przyspieszyć wyszukiwanie danych. Potrzebuje jednak trochę zasobów i często wykorzystuje je bez powodu, sprawdzając miejsca, w których nic się nie zmienia. O wiele lepiej skonfigurować je tak, żeby sprawdzało jedynie najważniejsze foldery, w których zapisujesz pliki.
Zrobisz to, otwierając Panel sterowania i w polu Wyszukaj wpisując: Opcje indeksowania. Kliknij w nie i wtedy otworzy się okno. Wybierz Modyfikuj, zaznacz Pokaż wszystkie i odznacz katalogi, których nie chcesz indeksować (czyli te, w których rzadko coś się zmienia).
W oknie Zaawansowane możesz też otworzyć okno konfiguracji i przejść na kartę Typy plików, aby usunąć zaznaczenia przy typach plików, których nie chcesz indeksować (czyli raczej tych, których nie wyszukujesz zbyt często).
Na dyskach SSD możesz przyspieszyć jego działanie poprzez wyłączenie indeksowania plików. Jest ono zbędne dla tego typu nośników. Otwórz w eksploratorze plików Ten komputer i kliknij na wybraną partycję, która znajduje się na SSD, prawym przyciskiem myszy i wybierz Właściwości. W zakładce Ogólne na samym dole widnieje opcja Zezwalaj na indeksowanie zawartości plików na tym dysku wraz z ich właściwościami. Domyślnie jest ona aktywowana, więc odznacz ją.
Zmniejsz czas zamykania aplikacji przy wyłączaniu komputera
Wylogowanie z systemu trwa nieco dłużej dlatego, że domyślny czas zamykania otwartych aplikacji ma wyższą wartość. Możesz ją zmienić, aby przyspieszyć wylogowanie z systemu. W takim przypadku uruchom edytor rejestru, czyli w pasku Wyszukaj w systemie Windows wpisz regedit i wybierz pierwszy wynik, który się pojawi (regedit Polecenie Uruchom). Otwórz HKEY_LOCAL_MACHINE, SYSTEM -> CurrentControlSet i zaznacz Control. Znajdź po prawej stronie pozycję WaitToKillServiceTimeout i podaną wartość (w milisekundach, czyli 1/1000 sekundy) zmniejsz do np. 10000 (czyli 10 sekund). Kliknij OK, zamknij edytor i zrestartuj komputer.
Ekstremalne zwiekszanie wydajności komputera
Tutaj przeczytasz o bardziej ryzykownych sposobach na przyspieszenie komputera. Poznasz również ich rozsądne alternatywy.
Wyłącz opcję odzyskiwania systemu
Ta opcja nie przyspieszy działania komputera, ale zaoszczędzi miejsce na dysku, co może stworzyć dodatkowe miejsce na plik wymiany i zwiększyć dzięki temu wydajność komputera. Jeśli znasz prawa Murphy’ego, możesz się spodziewać jednak, że choć opcja przywracania systemu nigdy nie była przez Ciebie używana do tej pory, to po jej wyłączeniu nagle okaże się niezbędna. Znajdziesz tę możliwość w Ten Komputer (użyj prawego przycisku myszy) -> Właściwości -> Ochrona systemu -> Konfiguruj -> Wyłącz ochronę systemu. Zaznaczasz tę opcję i klikasz OK, żeby zapisać i potwierdź Tak.
My jednak polecamy nieco mniej inwazyjne rozwiązanie: zmniejszenie maksymalnej przestrzeni, jakiej można użyć na zapisanie punktów przywracania. Znajdziesz ją również w oknie Ochrona systemu. Zostaw domyślny wybór opcji i za pomocą suwaka zmniejsz maksymalną przestrzeń, której możesz użyć na zapis punktów przywracania.
Włącz buforowanie zapisu
Zwiększa to wydajność systemu dzięki temu, że zbiera polecenia zapisu wysyłane do urządzeń magazynujących i buforują je do momentu, gdy wolniejszy nośnik pamięci może je obsłużyć. Znajdziesz tę opcję, naciskając prawy przycisk myszy na Ten Komputer -> Właściwości -> Menedżer urządzeń -> Stacje dysków i klikając dwukrotnie na wybranym urządzeniu. Zaznacz Włącz buforowanie zapisu na urządzeniu i wciśnij OK.
Jest to jednak nieco ryzykowna metoda, ponieważ w momencie awarii zasilania i nagłego wyłączenia komputera ryzykujesz utratą danych. Z tej opcji radzimy skorzystać w ostateczności, jedynie na laptopie z naładowaną baterią lub desktopie podłączonym do zasilacza UPS.
Wyłącz procedurę logowania
Na pewno przyspieszy to nieco proces uruchamiania komputera. Wciśnij jednocześnie klawisz WIN+R i w oknie Uruchamianie wpisz: control userpasswords2 i kliknij Enter. Przejdź na kartę Użytkownicy i usuń zaznaczenie opcji Aby używać tego komputera, użytkownik musi wprowadzić nazwę użytkownika i hasło. Kliknij OK, wpisz swoje hasło do konta użytkownika i powtórz je w polu poniżej. Zaakceptuj przyciskiem OK i zamknij, klikając jeszcze raz OK.
Zwróć jednak uwagę, że zmniejsza to bezpieczeństwo Twoich danych. Skorzystaj z tego sposobu tylko, jeśli używasz laptopa tylko w domu i jesteś jedynym jego użytkownikiem. W innym przypadku ryzykujesz dostęp niepowołanych osób do Twoich dokumentów.
Sprzętowe przyspieszanie komputera
Dowiedz się, jakie podzespoły i akcesoria pomogą Ci przyspieszyć Twój komputer.
Dysk SSD
Jeden z najlepszych sposobów na przyspieszenie komputera. Nawet niewielki dysk SSD zauważalnie przyspieszy jego obsługę. Wystarczy, że zmieścisz na nim system i programy. Niektóre laptopy i komputery mają sloty na 2 dyski, dzięki czemu możesz zamontować jednocześnie dysk SSD i pozostawić swój obecny HDD z danymi. Sprawdź jednak jego stan za pomocą odpowiedniej aplikacji (np. HDDLife).
Nagłe spowolnienie i zawieszanie się systemu może oznaczać awarię dysku twardego. W takim przypadku jak najszybciej zrób kopię zapasową danych na innym nośniku i wymień dysk na nowy.
Jeśli nośnik SSD ma rozmiar 2.5", a slot na dysk – 3,5" lub nawet 5,25", przydadzą Ci się również tzw. sanki. Za ich pomocą dopasujesz mniejszy dysk do przestrzeni w komputerze.
Zobacz pełną ofertę dysków SSD oraz adaptery do dysków
Obudowa do dysku HDD
Świetne uzupełnienie dysku SSD. Jeśli masz slot tylko na 1 dysk, swój HDD z danymi możesz umieścić w specjalnej kieszeni i stworzyć z niego dysk zewnętrzny, na którym masz swoje dane. Zwróć jedynie uwagę na rozmiar swojego dysku w komputerze – czy jest to 2,5” czy 3,5”, aby dobrać odpowiednią wielkość obudowy.
Sprawdź najlepsze obudowy do dysków
Zasilacz
Często problemem może być także nieodpowiedni zasilacz. Oryginalnie dostajesz z komputerem właściwy model, jednak w razie wymiany lub składania go od podstaw zwróć uwagę na to, aby dobrać jak najbardziej kompatybilny. W innym przypadku będzie zapewniał zbyt niskie napięcie lub powodował jego skoki, a to może być przyczyną niestabilnego działania lub nawet awarii komputera.
Pamięć RAM
Kolejna sprawdzona opcja na przyspieszenie systemu. Ważne jest tylko to, żeby sprawdzić najpierw, ile kości RAM obsłuży płyta główna, oraz jaki rodzaj jest z nią kompatybilny. Inne typy pamięci pasują do desktopa, a inne do laptopa, ze względu na różnice w ich budowie. Wszystko to sprawdzisz w specyfikacji technicznej swojego komputera lub za pomocą specjalnej aplikacji (np. CPU-Z). Przeczytaj także nasz poradnik na temat pamięci RAM:
Jaki RAM do laptopa, a jaki do desktopa?
Zobacz pamięci RAM do desktopów i sprawdź RAM SODIMM do laptopów
Antywirus
Darmowe programy antywirusowe słyną z ograniczonych możliwości i spowalniania systemu. Warto zainwestować w profesjonalnego antywirusa, który zabezpieczy Twój komputer, wymagając mniejszej ilości zasobów.
Zobacz oprogramowanie antywirusowe
Sprężone powietrze
Czasami zbyt wolny komputer wystarczy po prostu przeczyścić. Jeśli ma zakurzony wentylator i otwory wentylacyjne, jego temperatura jest wyższa. Wtedy procesor reaguje w prosty sposób: zmniejsza wydajność albo czasami nawet się wyłącza, ponieważ nadmierne ciepło mu nie służy i ma pewien próg temperatury, po którym musi się wyłączyć.
Warto wtedy też przy okazji pomyśleć o ponownym nałożeniu pasty termoprzewodzącej na procesorze lub karcie graficznej. Zalecamy jej wymianę przynajmniej raz na parę lat. Można i częściej – szczególnie, jeśli korzystasz z komputera bardzo intensywnie (przez wiele godzin dziennie).
Zobacz sprężone powietrze, pasty termoprzewodzące i wszystkie środki czyszczące do komputera
Wymień procesor i/lub kartę graficzną
To jednak ostateczność, która – w przypadku procesora – najczęściej wiążę się też z wymianą płyty głównej, a czasem i pamięci RAM. CPU ma niebagatelny wpływ na działanie komputera. Jego wymiana znacząco poprawi jego ogólną wydajność.
Wbrew pozorom karta graficzna nie wpływa tylko na działanie gier, ale także może poprawić funkcjonowanie systemu operacyjnego. Nowe Windowsy coraz bardziej polegają na mocy GPU. Posiadacze wiekowych i słabszych kart mogą odczuć po zmianie zauważalną różnicę w działaniu systemu. Jeśli jednak masz w miarę nowoczesny układ graficzny w swoim komputerze, wymiana tego komponentu będzie zbędna.
Sprawdź procesory i karty graficzne
Oto wszystkie metody, które warto znać, jeśli chcesz przyspieszyć swój komputer. Które z nich stosujesz? A może masz również jakąś równie skuteczną propozycję? Czekamy na Twój komentarz.