OLED – co to jest? Wszystko, co trzeba wiedzieć o telewizorach OLED

Czym jest OLED?

OLED jest skrótowcem od angielskiego wyrażenia Organic Light Emitting Diode oznaczającego organiczną diodę elektroluminescencyjną. OLED oznacza ponadto wyświetlacz zbudowany z takich właśnie diod, jak również, w mowie potocznej, telewizor wyposażony w tego rodzaju wyświetlacz.

Jak działa OLED?

Wyświetlacz OLED składa się z kilkudziesięciu ekstremalnie cienkich warstw materiałów organicznych, które świecą pod wpływem prądu elektrycznego. Oznacza to, że panel sam wytwarza światło, dlatego też tego rodzaju wyświetlacz nazywany jest „emisyjnym” lub „samoemisyjnym”. OLED-y są w tej samej kategorii co wyświetlacze plazmowe, które również są panelami emisyjnymi (choć działającymi na innej zasadzie).

Tym właśnie OLED-y różnią się od wyświetlaczy LCD (ciekłokrystalicznych), które modulują światło wytwarzane przez niezależny moduł podświetlenia. W odróżnieniu od OLED-ów, wyświetlacze LCD nazywane są „transmisyjnymi”, bowiem przepuszczają światło z zewnętrznego źródła, jakim jest właśnie podświetlenie.

Porównanie struktury wyświetlaczy LCD (z lewej) i OLED (z prawej) przedstawia poniższy schemat.

Warto zaznaczyć, że powyższy schemat prezentuje oba rodzaje paneli w bardzo dużym uproszczeniu. W rzeczywistości sam panel OLED składa się z większej liczby warstw niż LCD, ale mają one grubość rzędu kilku lub kilkunastu angstremów (10^-10 m), podczas gdy cały moduł LCD składa się mniejszej liczby, ale za to znacznie grubszych warstw (podświetlenie, dyfuzory, polaryzatory itd.).

Jakie są rodzaje wyświetlaczy OLED?

Niezwykle istotne jest, aby uświadomić sobie, że wyświetlacze OLED stosowane w telewizorach różnią się od wyświetlaczy OLED stosowanych np. w smartfonach, tabletach, monitorach czy laptopach. Różnice dotyczą zarówno konstrukcji, jak i metody (technologii) produkcji.

Co to jest WOLED?

WOLED oznacza White OLED, czyli dosłownie „biały OLED”. To taki OLED, którego elementy generujące światło (emitery) łącznie emitują światło białe (chociaż mogą się składać z kilku różnokolorowych emiterów).  WOLED jest jednym z kilku określeń technologii wyświetlaczy organicznych opracowanej i rozwijanej przez firmę LG Display. Innym określeniem tych samych wyświetlaczy jest RGBW OLED, czyli OLED mający cztery rodzaje subpikseli: czerwony (R od ang. red), zielony (G od ang. green), niebieski (B od ang. blue) oraz biały (W od ang. white).

Wygląd subpikseli wyświetlacza WOLED telewizora LG 55E9 (2019) przedstawia poniższe zdjęcie.

Co to jest RGB OLED?

RGB OLED to wyświetlacz OLED mający trzy rodzaje subpikseli: czerwony (R od ang. red), zielony (G od ang. green) oraz niebieski (B od ang. blue). Wygląd subpikseli wyświetlacza RGB OLED w tablecie Samsung Galaxy Tab2 przedstawia poniższe zdjęcie.

Aktualnie na wyświetlacze RGB OLED można natrafić w smartfonach i tabletach oraz, chociaż w mniejszym stopniu, w laptopach i monitorach. Warto jednakże zaznaczyć, że wyświetlacze RGB OLED były kiedyś stosowane w telewizorach. Były to jednak pierwsze, nisko seryjne telewizory OLED takie jak Sony XEL-1 z roku 2007 (na zdjęciu) czy Samsung KE55S9 (z roku 2013). OLED-ami RGB są też wprowadzone w roku 2021 wyświetlacze QD-OLED. 

Co to jest QD-OLED?

Jest to określenie wyświetlaczy OLED, które od roku 2021 produkuje firma Samsung Display. W wyświetlaczach tych główne warstwy emisyjne emitują światło niebieskie, które część przechodzi bez zmian, a część jest konwertowana do barwy czerwonej i zielonej przez kropki kwantowe (ang. QD, quantum dots). Wyświetlacze QD-OLED mają zastosowanie w telewizorach i monitorach komputerowych. W latach 2021-2024 telewizory QD-OLED miały w swojej ofercie tyko 2 marki: Sony i Samsung. 

Co to jest PMOLED?

Są to wyświetlacze OLED z pasywną matrycą (ang. Passive Matrix OLED). Ich zaletą jest prostsza konstrukcja i niższa cena. Wyświetlacze PMOLED stosowane są bardzo często opaskach fitness, takich jak np. Fitbit.

Czym jest AMOLED?

Są to wyświetlacze OLED z aktywną matrycą (ang. Active Matrix OLED). Wszystkie ekrany współczesnych telewizorów OLED to właśnie wyświetlacze typu AMOLED.

Co to jest OLED EX? 

OLED EX to określenie wyświetlacza OLED drugiej generacji. Wyświetlacze te pojawiły się na rynku w roku 2021, Było to możliwe a dzięki wykorzystaniu nowej warstwy generującej  

Obecnie zdecydowana większość telewizorów WOLED ma właśnie panele EX. 

Co to jest OLED Evo? 

OLED Evo to marketingowy termin na określenie telewizorów marki LG z wyświetlaczami OLED EX i nowszymi. Jest to termin stosowany tylko przez firmę LG Electronics. 

Czy OLED Evo jest lepszy od OLED EX? 

Nie, bo są to zupełnie inne pojęcia. Pierwszy dotyczy telewizora, a drugi wyświetlacza. OLED-y Evo można znaleźć tylko w ofercie LG Electronics, podczas gdy telewizory z panelami OLED EX u wielu różnych producentów (Philips, Samsung, Sony itd.).  

Który jest lepszy: telewizor WOLED czy telewizor QD-OLED? 

Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi. WOLED ma przewagę w następujących obszarach: 

• więcej przekątnych (42-97 cali); 

• lepsza czerń absorpcyjna (ta widoczna w oświetlonym pomieszczeniu); 

• większy wybór modeli telewizorów od różnych producentów (do roku 2024 włącznie QD-OLED-y były w ofercie tylko 2 marek: Samsunga i Sony). 

Z kolei QD-OLED ma przewagę w następujących obszarach: 

• szersza paleta barw (zwłaszcza pokrycie Rec.2020); 

• brak zmiany odcienia barwy białej pod kątem; 

• brak zniekształceń powodowanych przez biały subpiksel (bo go w ogóle nie ma); 

• matowe ekrany (tylko w niektórych modelach). 

Co to jest OLED MLA? 

OLED MLA to określenie wyświetlacza OLED EX, w którym dodano warstwę specjalnych mikrosoczewek (ang. Micro Lens Array). Celem tych mikrosoczewek jest skierowanie jak największej ilości światła wytwarzanego przez wyświetlacz w stronę widza. 

Telewizory z wyświetlaczami OLED MLA pojawiły się w ofercie LG z roku 2023 w serii G3. 

Co to jest OLED MLA+? 

To druga, ulepszona generacja technologii MLA wprowadzona na rynek w roku 2024. Dzięki udoskonaleniu kształtu soczewek tak, aby odzyskiwały jeszcze więcej rozproszonego światła, zwiększono jasność panelu. 

MLA+ nie jest uważana za pełnoprawną generację paneli OLED, lecz za rozwinięcie technologii paneli trzeciej generacji, czyli MLA. 

MLA+ jest drugą i ostatnią generacją MLA. Z powodu wysokiego kosztu produkcji warstwy mikrosoczewek technologia MLA nie będzie kontynuowana i zamiast niej w roku wprowadzona zostanie całkowicie nowa generacja paneli. 

Ile generacji paneli WOLED od LG wprowadzono dotychczas na rynek? 

Są cztery główne generacje: 

• pierwsza: 2013 

• druga: 2021 

• trzecia: 2023 

• czwarta: 2024 Primary RGB Tandem OLED. 

Oczywiście jest to przekaz oficjalny dla konsumentów. Z kolei specjaliści i eksperci branżowi wyróżniają 6, a niektórzy nawet 7 generacji wyświetlaczy WOLED wprowadzonych na rynek przez LG Display pomiędzy rokiem 2013 do 2025. Najnowszą generacją jest tzw. Primary RGB Tandem OLED. 

Co to Primary RGB Tandem OLED? 

Jest to najnowsza generacja wyświetlaczy WOLED od LG Display zademonstrowana na targach CES w Las Vegas w styczniu 2025 roku. Liczbę warstw emisyjnych wyświetlacza zwiększono z 3 do 4. Inaczej mówiąc, pozostawiono 2 warstwy generujące światło barwy niebieskiej, natomiast dotychczasową warstwę nr 3 rozdzielono na dwie, które osobno generują barwy czerwoną i zieloną. 

Pozwoliło to uzyskać barwy czerwoną i zieloną o węższej linii widmowej, co w potocznym rozumieniu oznacza, że stały się one „czystsze”. A to z kolei prowadzi do poszerzenia palety barw (zwiększanie pokrycia przestrzeni BT2020). 

Zwracam uwagę, że termin Primary RGB Tandem OLED jest trochę niefortunny i może mniej obeznanych konsumentów wprowadzać w błąd. Otóż w ww. terminie „RGB” odnosi się do warstw emisyjnych panelu, a nie do struktury subpikseli. Ta ostatnia pozostanie bez zmian jako WRGB, czyli z białym subpikselem. Inaczej mówiąc, OLED RGB może być jednocześnie OLED-em WRGB (ale oba skrótowce dotyczą czego innego: pierwszy emiterów, drugi subpikseli). 

Na koniec dwie ważne informacje o panelach Primary RGB Tandem OLED: 

• będą dostępne w seriach G5 i wyższych; 

• będą dostępne w rozmiarach od 48 do 83 cali. 

Czy najnowsze OLED-y nadal się wypalają? 

Ryzyko utrwalenia się fragmentów obrazu nadal istnieje, chociaż znacznie je zredukowano. Inaczej mówiąc, prawdopodobieństwo wypalenia się wyświetlacza OLED jest aktualnie znacznie mniejsze niż OLED-a pierwszej generacji. 

Co to przesuwanie pikseli? 

Jest to jedna z metod zapobiegania wypaleniu się panelu OLED. Obraz jest okresowo przesuwany w poziomie i/lub w pionie o kilka pikseli, co przesuwa stałe elementy (np. logo stacji) z jednego miejsca ekranu w drugie i tym samym ogranicza ryzyko wypalenia się panelu. W niektórych telewizorach funkcje te wystepują nieprzetłumaczone jako pixel orbiter lub pixel shift. 

Co jest główną zaletą ekranów OLED?

Główną zaletą telewizorów OLED jest zdolność do wyświetlania doskonałej czerni emisyjnej, tzn. zerowej emisji światła na całym ekranie lub jego części. To właśnie brak emisji światła na poziomie subpiksela (najmniejszego elementu wyświetlacza) sprawia, że telewizory OLED mają nieskończony kontrast. Daje to im ogromną przewagę nad innymi technologiami wyświetlania obrazu (LCD, plazma).

Poniższe zdjęcie przedstawia porównanie kontrastu telewizora OLED (na górze) i LCD VA (na dole).

Jakie inne zalety mają ekrany OLED?

Pozostałe zalety wyświetlaczy organicznych to m.in.:

• bardzo niska degradacja kolorów nawet pod bardzo dużym kątem – dużo niższa niż w ekranach LCD (zwłaszcza typu VA);
• praktycznie zerowy spadek kontrastu pod kątem; w telewizorach LCD, zwłaszcza typu IPS, pod kątem czerń ulega rozjaśnieniu, co prowadzi do spadku kontrastu, a tym samym do pogorszenia się jakości obrazu;
• ostrość obrazów ruchomych jest w zasadzie niezależna od jasności ekranu; daje to OLED-om przewagę nad ekranami LCD, zwłaszcza w trybie HDR, czyli przy dużej jasności, gdy konwencjonalne mechanizmy poprawy ostrości ruchu w telewizorach LCD, bazujące na wstawianiu czarnych klatek obrazu, stają się mniej lub całkiem nieskuteczne; inaczej mówiąc, ze względu na swoją konstrukcję oraz wynikający z niej krótszy czas reakcji panelu wyświetlacze OLED mają przewagę nad ekranami LCD; 
• hermetyczność – ekrany OLED poddawane są procesowi enkapsulacji, co oznacza, że do wyświetlacza nie ma szans dostać się kurz i inne zanieczyszczenia; to daje OLED-om przewagę, bowiem osadzanie się kurzu pomiędzy niektórymi warstwami ekranu LCD, wcale nie należy do rzadkości..

Czy OLED ma jakieś wady?

W technice nie ma rozwiązań doskonałych i OLED również taki nie jest. Do wad telewizorów OLED należą:

• wysoka cena;
• mniejszy wybór przekątnych niż w przypadku LCD; aktualnie dostępne przekątne ekranów telewizorów OLED to 42, 48, 55, 65, 77, 83 i 97 cali, co oznacza brak telewizorów OLED w rozmiarze poniżej 42 i powyżej 97 cali; warto pamiętać, że nie wszyscy producenci oferują wszystkie przekątne: np. telewizorów 42-calowych jest mniejszy niż modeli o większych przekątnych, co wynika z polityki modelowej poszczególnych producentów; 
• niska jasność w trybie pełnoekranowym; przy wyświetlaniu białej planszy zajmującej całą powierzchnię ekranu jasność spada do 150-160 cd/m^2 a nawet mniejsze wartości; co prawda najbardziej zaawansowane OLED-y A.D. 2024 zbliżyły się już do 300 cd/m^2, ale mówimy tu o najdroższych modelach flagowych; większość OLED-ów świeci zdecydowanie poniżej 200 cd/m^2, a są i takie, które nie osiągają nawet 120 cd/m^2 na pełnoekranowej planszy; co innego na małej planszy testowej – tu wyniki będą znacznie lepsze; 
• niższa jasność w trybie HDR od ekranów LCD;
• nie jest możliwe długie wyświetlanie obrazów statycznych (np. zdjęć czy prezentacji) bowiem powoduje to spadek jasności ekranu, a później włączenie się wygaszacza chroniącego ekran.

Co jest główną wadą ekranów OLED?

Główną wadą ekranów OLED jest ryzyko utrwalenia się obrazu na ekranie. Jeden z producentów tak opisuje to zjawisko i sposób radzenia sobie z nim (pisownia oryginalna):

Z kolei LG opisuje to tak (pisownia oryginalna):

Podsumowując, warto odróżnić dwa zjawiska. Pierwsze to krótkotrwałe pozostałości obrazu na ekranie, czyli tzw. powidoki lub obrazy szczątkowe, które zazwyczaj same znikają po pewnym czasie. Drugie – to permanentne pozostawanie obrazu na ekranie (wypalenia, retencja itd.).

Jakie treści mogą powodować powyższe problemy?

Oddajmy najpierw głos firmie Sony:

Zdaniem LG, czynniki ryzyka są podobne:

Jak zapobiec problemom podczas używania telewizora OLED?

Przede wszystkim należy korzystać z urządzenia zgodnie z instrukcją. A ta przewiduje, że po pewnym czasie telewizor OLED musi wykonać kompensację lub „odświeżenie” ekranu. Jest kilka rodzajów kompensacji:

• częstsza, ale mniej intensywna (OFF-RS) wykonywana po kilku (najczęściej 4) godzinach użytkowania,
• rzadsza, ale bardziej intensywna (JB), wykonywana po około 2000 godzinach użytkowania.

Czasy te mogą różnić się zależnie od producenta i modelu telewizora.

• po zakończeniu oglądania wyłączyć telewizor pilotem i pozostawić go podłączonym do prądu (tj. w stanie gotowości), dzięki czemu będzie mógł on przeprowadzić kompensację panelu OLED;
• nie przerywać rozpoczętego procesu kompensacji.

Warto pamiętać, że telewizory OLED są w stanie zliczać i rejestrować nie tylko liczbę poprawnie przeprowadzonych, lecz także przerwanych cykli kompensacyjnych, dzięki czemu serwis dysponuje informacjami, czy telewizor był użytkowany zgodnie z instrukcją, czy też nie (tj. czy użytkownik nie przerywał cykli kompensacyjnych).

Jeżeli będziemy przestrzegać zaleceń określonych w instrukcji obsługi telewizora i użytkować go rozsądnie, bez wyświetlania godzinami obrazów statycznych, telewizor OLED odwdzięczy się nam długą i bezproblemową pracą oraz, nade wszystko, wspaniałą jakością obrazu.

Najważniejsze informacje, które warto zapamiętać o ekranach OLED:

✅ OLED = doskonała czerń: Telewizory OLED mają nieskończony kontrast dzięki możliwości całkowitego wyłączenia emisji światła przez subpiksele, co zapewnia idealną czerń.

✅ Wybierz WOLED lub QD-OLED:

• WOLED (np. LG OLED) – to większy wybór rozmiarów, lepsza czerń absorpcyjna.

• QD-OLED (Samsung, Sony) – to lepsze kolory, brak zmiany odcienia pod kątem.

✅ Uważaj na wypalanie: Unikaj długotrwałego wyświetlania statycznych obrazów (logotypy, gry, menu).

✅ Włącz przesuwanie pikseli (pixel shift): Chroni ekran przed wypaleniem.

✅ Pozwól telewizorowi wykonać kompensację panelu:

• Codzienna kompensacja po kilku godzinach oglądania (nie odłączaj TV od prądu).

• Główna kompensacja co ~2000 godzin.

✅ OLED MLA i MLA+: Wyświetlacze z mikrosoczewkami zwiększające jasność ekranu (modele premium LG od serii G3 i G4).

✅ Primary RGB Tandem OLED (od 2025): Najnowsze OLED-y LG z ulepszoną paletą barw (serie G5 wzwyż).

✅ Wady OLED: Wyższa cena, ograniczona jasność na pełnym ekranie, mniejszy wybór przekątnych niż LCD.

Telewizory OLED znajdziecie w ofercie x-komu

Autor poradnika: Tomasz Chmielewski

Lista telewizorów przetestowanych przez Tomasza Chmielewskiego w Geex