Gogle VR. Jak je wybrać?

Co to jest VR?

Pojęcie VR, czyli wirtualnej rzeczywistości, przez dłuższy czas kojarzyło się z filmami pokroju Kosiarza umysłów czy Matriksa. Technologia ta wydawała się być melodią przyszłości, choć tak naprawdę próby z nią prowadzono już w latach 60., a pierwsze headsety VR usiłowano wprowadzić na rynek w latach 90.

Wirtualna rzeczywistość jest sztucznie wykreowaną przez komputer i za pomocą odpowiedniej aparatury dostarczoną użytkownikowi. Ten czuje się, jak gdyby przebywał w tym wirtualnym, trójwymiarowym świecie, a nie tylko go oglądał niczym na ekranie TV. Czasem może być on bardziej realistyczny, zbliżony do znanego z codziennego życia, czasem bardziej fantastyczny. Zawsze jednak jest pewną kreacją – we wspomnianych początkowych latach VR bardziej toporną, obecnie powoli zmierzającą w stronę większego realizmu (choć jeszcze wiele trzeba w tym zakresie dopracować).

Można spotkać się z określeniem wirtualnej rzeczywistości jako „I do potęgi trzeciej” – Interakcja, Immersja, Imaginacja. Obok zagłębienia się w ten wyobrażeniowy świat istotne jest właśnie wchodzenie przez użytkownika w interakcję z wygenerowanym przez komputer otoczeniem.

Choć VR kojarzy się najczęściej tylko z rozrywką (gaming, oglądanie filmów), to jego zastosowanie jest dużo szersze. Wirtualną rzeczywistość można wykorzystać w edukacji i badaniach naukowych, prognozowaniu pogody czy medycynie. Korzystając z wirtualnych symulacji, chirurdzy mogą ćwiczyć przeprowadzanie zabiegów, piloci i astronauci odbywać próbne loty, a żołnierze odbywać treningi – wszystko z zachowaniem bezpieczeństwa. To również narzędzie terapeutyczne – w leczeniu fobii czy stresu pourazowego. Właściciele hoteli mogą za jego pomocą reklamować swoje usługi, a turyści odwiedzać zakątki świata (przed właściwą wyprawą).

Jak działają gogle VR?

Najważniejszym elementem zestawu VR są gogle lub okulary (często określane też jako headset). To do nich trafiają obrazy, generowane przez takie urządzenie, jak pecet, konsola lub nawet smartfon. Wyświetlane są one na dwóch ekranach lub na dwóch częściach jednego. Obrazy te są niemal identyczne. Niemal – bo jeden jest nieznacznie przesunięty względem drugiego. Taka drobna sztuczka, w połączeniu z zakrzywieniem umieszczonych przed ekranami soczewek, daje wrażenie realistycznej trójwymiarowości.

Wrażenie to można oczywiście łatwo zepsuć, na przykład przez pojawianie się elementów świata rzeczywistego. Dlatego gogle VR są tak skonstruowane, by odciąć nas zupełnie od tego, co na zewnątrz, a ekran lub ekrany znajdowały się jak najbliżej naszych oczu.

Dodatkowo pojawia się kwestia swobody ruchu. Nie chodzi przecież o oglądanie statycznego obrazu, tylko o to, żeby się trochę po wirtualnej rzeczywistości rozejrzeć, a nawet w niej podziałać. Dlatego gogle VR posiadają czujniki, które śledzą ruch naszej głowy oraz całego ciała.

VR – czy tylko obraz?

Zasadniczo myśląc o VR, myśli się przede wszystkim o obrazie. Tymczasem bardzo ważnym – choć nie zawsze obecnym elementem - jest także dźwięk przestrzenny. Powinien on być generowany i przekazywany w taki sposób, by osoba miała wrażenie, jak gdyby naprawdę znalazła się w sercu dżungli, na stadionie pełnym fanów czy w środku kosmicznej bitwy. Z dźwiękiem najczęściej spotkamy się bowiem w grach VR. Przekazujące przestrzenny dźwięk słuchawki mogą być zintegrowane z headsetem, ale przy niektórych modelach trzeba je kupić osobno.

Można również spotkać akcesoria, które wpływają na zmysł dotyku i np. dostarczają bodźców odpowiednich do sytuacji (przez szarpnięcie kontrolerem lub stworzenie wrażenia oporu przy driftowaniu).  Trwają również prace nad tym, by VR objęła zmysł węchu czy smaku.

VR, AR, MR – gdzie są różnice?

Powyższe terminy brzmią podobnie i często spotyka się ich używanie wymiennie (zwłaszcza jeśli chodzi o dwa ostatnie). Tymczasem nie do końca są one tożsame. Termin VR już wyjaśniliśmy. AR – rzeczywistość rozszerzona (augmented reality) – nie wyklucza interakcji, choć wygląda ona już trochę inaczej, natomiast ma zdecydowanie zmniejszoną immersję. Można powiedzieć, że nie wchodzimy do wykreowanego świata, jak przy VR, ale jego elementy nakładają się na świat rzeczywisty i go rozszerzają.

W ten sposób chirurg może zajrzeć w głąb ciała operowanego pacjenta, mechanik lub projektant przyjrzeć się silnikowi maszyny, gość w galerii sztuki zobaczy najważniejsze informacje na temat danego dzieła wyświetlone obok niego, a gracze mogą łapać Pokemony w Pokemon Go. Jak działa wizualizacja AR można zobaczyć na filmie z odwiedzin naszej ekipy w siedzibie Apple.

Co ważne – do korzystania z AR nie są niezbędne okulary (choć oczywiście na rynku można znaleźć specjalnie przygotowane gogle). Najczęściej wystarcza po prostu odpowiedni smartfon lub tablet

MR to rzeczywistość mieszana (mixed reality). I faktycznie, mieszają się w niej elementy świata realnego i wygenerowanego. Niczym w AR obraz komputerowy zostaje umieszczony w naszej rzeczywistości, ale poziom interakcji i połączenia jest większy, zbliżony bardziej do VR. W ten sposób można na przykład przeglądać katalogi, urządzać pomieszczenia, komunikować się z awatarami asystentów lub naszych rozmówców.

Jak wybrać gogle VR?

Gdy już zdecydujesz się na zakup gogli VR i przeglądasz dostępne oferty, pamiętaj o następujących rzeczach:

Do komputera czy konsoli?

Obok budżetu, jakim dysponujesz i chcesz przeznaczyć na zakup sprzętu VR, jest to w zasadzie najważniejsza kwestia. PC lub konsola będzie w końcu maszyną generującą przesyłane do gogli obrazy. Pamiętaj, że komputer musi mieć odpowiednio mocne podzespoły, oznaczone jako VR-Ready. Przy poszczególnych modelach znajdziesz podane wymagania sprzętowe – dobrze sprawdź, czy Twój pecet sobie poradzi. W przeciwnym razie czekają Cię lagi i artefakty, a to przełoży się na ogólne kiepskie wrażenia z użytkowania.

Gogle VR do konsoli to obecnie w zasadzie jedynie PlayStation VR. Najlepiej współpracują one rzecz jasna ze sprzętem Sony (choć są sposoby na połączenie ich z pecetem). Do korzystania z nich trzeba również posiadać PlayStation Camerę.

Na rynku można również spotkać bezprzewodowe gogle VR AIO (All In One), czyli takie, które nie potrzebują do działania żadnej zewnętrznej jednostki, jak komputer czy konsola. Dają użytkownikowi więcej swobody, ale są mniej wydajne. A skoro o swobodzie mowa…

Stopnie swobody

Wiąże się to ze wspomnianymi czujnikami ruchu. Im bardziej zaawansowany headset, tym więcej stopni swobody (Degrees of Freedom – DOF) będzie w stanie obsłużyć. Starsze i bardziej ograniczone gogle VR obsługują trzy stopnie (3-DOF), które obejmują tylko ruchy głowy (kiwanie, przekręcanie i obracanie nią). Gogle z sześcioma stopniami (6-DOF) pozwalają również na poruszanie się naszym ciałem do przodu, tyłu, na boki, a także kucanie i podnoszenie się. Innymi słowy – mamy więcej wolności w wirtualnej rzeczywistości.

Kąt widzenia

Określa zakres, który będziemy mogli objąć wzrokiem. Im szerszy, tym oczywiście lepiej. Na rynku znajdziesz modele o kącie do ponad 110 stopni.

Ekran

Tu liczą się takie aspekty, jak rodzaj wyświetlacza (najlepiej by był to AMOLED, ewentualnie OLED), rozdzielczość (najmniejsza odpowiednia FHD), przekątna ekranu oraz częstotliwość odświeżania (najlepiej 90 lub 120 Hz). Od tych parametrów będzie zależała nie tylko przyjemność korzystania z VR, ale i wygoda naszych oczu.

Wykonanie i wygoda

Headset VR powinien być zarazem wytrzymały, a przy tym komfortowy w użyciu. Nie może być za ciężki, dobrze jeśli ma amortyzujące gąbki oraz system wentylacji. Jeśli nosisz okulary, sprawdź, czy w danych goglach możesz z nich w korzystać.

Dodatkowe informacje

Chodzi tu o ilość i rodzaj dostępnych złączy oraz czujników, obecność zintegrowanych słuchawek lub mikrofonu, opcje łączności bezprzewodowej, sterowania lub regulacji soczewek. Z jednej strony im więcej, tym lepiej. Z drugiej dobrze zadać sobie pytanie, czy dane funkcje są nam niezbędne, czy będziemy się bez nich w stanie obejść lub inaczej je rozwiązać (np. przez zewnętrzne słuchawki).

Gogle VR do smartfona. Co warto o nich wiedzieć?

Alternatywą i tańszą opcją wśród gogli VR są te przeznaczone do użytkowania wraz ze smartfonem. To właśnie on jest źródłem generowanego obrazu. Wystarczy pobrać odpowiednią aplikację z Google Play Store albo App Store, umieścić smartfon w goglach i już można ruszać do wirtualnej rzeczywistości. 

By smartfon mógł korzystać z opcji VR, musi posiadać trójosiowy akcelerometr i żyroskop (jeśli i on będzie trójosiowy, zwiększy się liczba stopni swobody do 6-DOF), a dodatkowo może mieć także magnetometr. Podobnie jak przy normalnych goglach VR liczy się rozdzielczość oraz rodzaj ekranu (tu również dobrze postawić na minimum FHD oraz OLED lub AMOLED). Dobrze jest też by smartfon posiadał cztero- lub ośmiordzeniowy procesor i przynajmniej 4 GB RAM-u oraz baterię o dużej pojemności. Chodzi o to, by był w stanie udźwignąć aplikacje VR i nie wydrenowały one za szybko energii.

Przy zakupie sprawdź też kompatybilność danych gogli VR ze swoim smartfonem. Chodzi tu zarówno o obsługiwane rozmiary, jak i model urządzenia. Na przykład Samsung Gear VR współpracuje z wybranymi smartfonami Samsung Galaxy, a z kolei Samsung Galaxy Note 9 można połączyć tylko z jednym modelem tego headsetu.

Gogle VR do smartfona mogą być także wykonane z… kartonu. Na przykład Google Carboard. Na specjalnej stronie projektu można znaleźć listę potrzebnych elementów, szablony oraz instrukcję. Jeśli ktoś nie czuje się zbyt pewnie w samodzielnym składaniu, może kupić gotowy zestaw. Przy pomocy takich okularów można korzystać z wielu aplikacji VR - między innymi została pod nie zoptymalizowana jedna z wirtualnych kosmicznych wycieczek NASA. Warto wspomnieć, że inicjatywa Google zainspirowała też podobne projekty, na przykład Legato Carboard 2 czy zestaw VR w ramach Nintendo Labo (w którym zamiast smartfona używa się Nintendo Switch).

Decydując się na składanie lub kupno kartonowych okularów VR, trzeba pamiętać, że z uwagi na stosowane komponenty nie będzie tak oszałamiających doznań wirtualnych, co przy bardziej zaawansowanych headsetach (co nie znaczy, że nie będzie zabawy). Zasadniczo gogle VR do smartfona to opcja budżetowa, wskazana, gdy chcemy zobaczyć z czym się VR je, a nie planujemy wydawać na sprzęt sporych sum.

Akcesoria VR

Czy są koniecznością? Nie. Ale bardzo uprzyjemniają zabawę i usprawniają korzystanie z gogli VR. Są to przede wszystkim różnego rodzaju bezprzewodowe kontrolery, które poszerzają możliwości sterowania i interakcji w grach. Poza podstawowymi, mamy takie, jak imitujące broń czy na przykład paletki ping-pongowe. Z goglami VR współpracują inne gamingowe akcesoria, jak pady konsolowe czy kierownice.

Osobna kategoria to akcesoria, które związane są z łącznością  – kable, adaptery z klipsami do mocowania oraz zasilacze do ładowania kontrolerów czy panele sterujące, łączące gogle z PC. Są również stacje bazowe, które zwiększają zasięg i pole widzenia.

Mamy również akcesoria, które pomagają w konserwacji gogli (ściereczki, silikonowe nakładki), ich transporcie (walizki), a także zwiększają komfort użytkownika (paski odciążające, nakładki na twarz, uchwyty do kontrolerów). Sam wybierz te, które najbardziej Ci odpowiadają.

Czy gogle VR psują wzrok (i nie tylko)?

Na koniec zostawiliśmy kwestię bezpieczeństwa korzystania z gogli VR. Przede wszystkim pojawia się pytanie, czy zabawy w wirtualnej rzeczywistości nie są szkodliwe dla oczu. Odpowiedź – są, ale tylko jeśli będziemy z nich korzystali bez umiaru, podobnie jak gdybyśmy non stop siedzieli z oczami wlepionymi w ekran komputera. Dlatego też warto sobie robić przerwy (najlepiej po 30 minutach korzystania z gogli) i pozwolić oczom odpocząć (mówi się o spoglądaniu na znajdujące się za oknem oddalone obiekty). Dla dobra wzroku warto też wybierać ekrany o wysokiej rozdzielczości i jakości wykonania.

Przy korzystaniu z VR mogą zdarzyć się zawroty głowy, zaburzenia równowagi i nudności. Można mówić o „zemście” błędnika za próbę oszukania go – na przykład w wirtualnej rzeczywistości biegniemy lub spadamy, a w rzeczywistości siedzimy na kanapie. Przypadłość ta nosi nazwę choroby symulatorowej. Choć brzmi groźnie pojawiają się różne sposoby na jej poskromienie, np. korzystanie z bieżni VR (jeśli w danym materiale VR głównie chodzimy).

Najlepszym i najprostszym jest – podobnie jak w przypadku dbania o wzrok – robienie sobie przerw, a także rozpoczęcie przygody z VR od spokojnych gier i aplikacji, a dopiero potem stopniowe przechodzenie na „wyższy poziom”. Na wszelki wypadek zaleca się, by do zabaw z VR usunąć z otoczenia wszystkie meble i przedmioty, o które moglibyśmy zawadzić przy ewentualnym upadku.

Przerwy zaleca się robić także ze względu na kręgosłup i stawy, ale również kwestię powrotu do prawdziwej rzeczywistości. O ile z czasem organizm się przyzwyczaja do poruszania po VR (tym samym zanika choroba symulatorowa), o tyle długotrwałe użytkowanie może sprawić, że nieco trudniej będzie nam wrócić do świata, który rządzi się innymi prawami niż ten wirtualny.

Tu dodatkowo może pojawić się problem uzależnienia, dlatego warto podchodzić do VR jak do wielu innych nowinek technologicznych – z rozwagą i umiarem. Osoby cierpiące na padaczkę (zwłaszcza fotogenną) powinny przed skorzystaniem z VR skonsultować się z lekarzem, a użytkowanie headsetu nie jest zalecane dla dzieci i młodzieży przed 13 lub 12 rokiem życia.

Polecane gogle VR

Sprawdź gogle VR i akcesoria do gogli VR dostępne w sklepie x-kom

O VR z przymrużeniem oka przeczytasz również w naszym cyklu Luneta Futura na portalu Geex